स्तनाचा कर्करोग ज्याला ब्रेस्ट कॅन्सर असे सुद्धा म्हणतात. हा भारतामधील महिलांसाठी सर्वात सामान्य कर्करोग आहे. दरवर्षी सुमारे 55,000 महिलांचे निदान केले जाते. हा कर्करोगाचा सर्वात सुप्रसिद्ध आणि चर्चिल्या गेलेल्या प्रकारांपैकी एक असला तरी अजूनही या ब्रेस्ट कॅन्सर बद्दल असे अनेक मिथक, गैरसमज आणि अर्धसत्य आहेत ज्यांची पळताळणी करणे फार गरजेचे आहे. स्तनाच्या कर्करोगासारख्या गंभीर गोष्टीचा सामना करताना मिथकांना तथ्यांपासून आणि विज्ञानाला अंधश्रद्धेपासून वेगळे करणे महत्त्वाचे आहे.

        तुम्हाला किंवा तुमच्या परिवारातील महिलांची काळजी असलेल्या कोणालाही नुकतेच स्तन कर्करोगाचे निदान झाले असेल किंवा तुम्हाला त्याबद्दल अधिक जाणून घ्यायचे असेल तरीही तुम्ही या स्तनाच्या कर्करोगाबद्दल जितकी अधिक माहिती मिळवाल तितके चांगलेच आहे. त्यासाठी आम्ही स्तनाच्या कर्करोगाविषयी ७ सामान्य गैरसमज या article च्या माध्यमातून काही दुर्दैवाने स्तनाच्या कर्करोगाच्या मिथकांना दूर करू जेणेकरुन तुम्ही चांगले आणि माहितीपूर्ण निर्णय घेऊ शकता. तुमचा धोका शक्य तितका कमी करू शकता आणि स्तनाच्या कर्करोगाची लक्षणे दिसल्यास निर्णायक कारवाई करू शकता. 

स्तनाच्या कर्करोगाविषयी ७ सामान्य गैरसमज   

       स्तनाच्या कर्करोगविषयी समजात जे ७ सामान्य गैरसमज पसरलेले आहेत त्यांची समीक्षा करून आम्ही तुम्हाला त्यामागची वस्तुस्थिती खालील प्रमाणे सांगत आहोत.

• मी खूपच लहान आहे आणि स्तनाच्या कर्करोगाबद्दल काळजी करायची मला गरज नाही आहे.

            हा एक अत्यंत दुर्दैवी गैरसमज आहे ज्यामुळे बऱ्याच तरुणांना हे समजत नाही की त्यांना स्तनाचा कर्करोग आहे जोपर्यंत तो वाढत नाही. जरी मध्यमवयीन किंवा त्याहून अधिक वयामुळे एखाद्या व्यक्तीला स्तनाच्या कर्करोगाचा धोका वाढतो परंतु प्रत्येक 25 पैकी 1 आक्रमक स्तनाचा कर्करोग 40 वर्षांपेक्षा कमी वयाच्या स्त्रियांमध्ये आढळलेला आहे. जरी तुमचे वय 20 किंवा 30 चे दशक असेल तरी देखील तुम्ही नियमितपणे स्वतःचे परीक्षण केले पाहिजे. तुम्हाला काही बदल दिसल्यास ते शक्य तितक्या लवकर तुमच्या डॉक्टरांना कळविले पाहिजे. NHS कडे तुमचे स्तन कसे स्व-तपासावे याबद्दल  एक उत्कृष्ट मार्गदर्शक आहे.

• मला स्तनाच्या कर्करोगाबद्दल काळजी करण्याची गरज नाही कारण माझ्याकडे निरोगी जीवनशैली आहे.

           जास्त वजन असणे, जास्त प्रमाणात मद्यपान करणे, तंबाखूचे धूम्रपान करणे आणि प्रक्रिया केलेले अन्न खाणे या सर्व गोष्टी स्तनाच्या कर्करोगासह कर्करोगाच्या वाढत्या जोखमीशी जोडल्या गेल्या आहेत. दुसरीकडे संपूर्ण पदार्थ विशेषत: ताज्या भाज्या आणि फळे असलेले आहार विशेषत: कमी कर्करोगाच्या जोखमीशी संबंधित आहे. याचे कारण असे की हे वनस्पतीजन्य पदार्थांमध्ये फायटोकेमिकल्स ने समृद्ध असतात ज्यामुळे ट्यूमरची वाढ रोखता येते आणि कर्करोगाशी संबंधित हार्मोन्सचे उत्पादन कमी होते. 

       वैद्यकीय सल्लागार असे म्हणतात की, जरी तुमचा आहार उत्तम असला, तुम्ही नियमित व्यायाम करत असणार आणि धूम्रपान न करणारे असले तरी देखील याचा अर्थ असा होत नाही की तुम्ही स्तनाच्या कर्करोगाच्या जोखमीपासून १००% मुक्त आहात. दुर्दैवी सत्य असे आहे की जोखीम कमी करण्यासाठी हे सर्व उत्कृष्ट मार्ग आहेत परंतु काही जोखीम घटक आहेत जे आपल्या नियंत्रणाबाहेर असतात. 

• स्तनाचा कर्करोग आनुवंशिक आहे आणि माझ्याकडे स्तनाच्या कर्करोगाचा कौटुंबिक इतिहास नाही त्यामुळे मला त्याबद्दल काळजी करायची गरज नाही आहे.

           स्तनाचा कर्करोग आनुवंशिक आहे का? स्तनाच्या कर्करोगाचा कौटुंबिक इतिहास असलेल्या रुग्णांद्वारे आम्हाला अनेकदा विचारले जाते. हा एक जोखीम घटक असला तरी देखील याचा अर्थ असा होत नाही की ज्यांना स्तनाचा कर्करोगाचा कौटुंबिक इतिहास आहे त्यांना त्यांच्या जीवनात कधीतरी स्तनाच्या कर्करोग होण्याची शक्यता आहे.

तसेच त्याच टोकन नुसार कौटुंबिक इतिहास नसल्यास त्यांना स्तनाच्या कर्करोगाचा धोका नाही असे कोणीही गृहीत धरू शकत नाही. स्तनाच्या कर्करोगाच्या जोखमीचे सर्वात मोठे घटक म्हणजे महिला आणि वृद्ध होणे. म्हणून त्यांचा कौटुंबिक इतिहास असो किंवा नसो प्रत्येक स्त्रीने नियमितपणे स्वत: ची तपासणी करने आवश्यक आहे.

• स्तनाचा कर्करोग नेहमी तुम्हाला सहज जाणवेल अशी गाठ निर्माण करीत असतो.

          तुमच्या स्तनांची स्वत: तपासणी करताना तुम्ही स्तन आणि काखेत अडथळे, सूज आणि अडथळे तसेच स्तनाच्या आकारात आणि बाह्यरेषेमध्ये कोणतेही सामान्य बदल पाहत असले पाहिजेत. त्यामुळे हे लक्षात ठेवणे महत्त्वाचे आहे की स्तनाच्या कर्करोगाचा परिणाम नेहमीच मूर्त स्तनाच्या गाठीमध्ये होत नाही. कधीकधी स्वत: ची तपासणी करताना स्तनाच्या कर्करोगाची लक्षणे दिसून येत नाहीत किंवा जाणवू शकत नाहीत. म्हणूनच दर काही वर्षांनी मॅमोग्राम घेणे खूप महत्वाचे आहे. 

• घट्ट ब्रा घातल्याने स्तनाच्या कर्करोगाचा धोका वाढू शकतो

           बऱ्याच काळापासून अशी एक अफवा कायम आहे की घट्ट ब्रा विशेषतः अंडरवायर ब्रा घालण्यामुळे स्तनाच्या कर्करोगाचा धोका वाढू शकतो. यामागील तर्क समजून घेणे सोपे आहे. सिद्धांत असा आहे की प्रतिबंधात्मक ब्रा घातल्याने स्तनातून लिम्फॅटिक द्रवपदार्थाचा प्रवाह प्रतिबंधित होऊ शकतो ज्यामुळे विषारी पदार्थ ऊतकांमध्ये तयार होऊ शकतात.

       इंटरनेट युगात लोकप्रिय सिद्धांतांना वस्तुस्थिती म्हणून स्वीकारल्या जाण्याइतपत व्यापकपणे शेअर करणे सोपे आहे. त्यामुळे घट्ट ब्रा घालणे किंवा अंथरुणावर झोपतांना ब्रा घालणे याला स्तनाचा कर्करोग होण्याचा कोणताही पुरावा नाही. त्याचप्रमाणे अँटीपर्सपिरंट डिओडोरंट्स वापरल्याने महिलांना स्तनाचा कर्करोग होण्याचा धोका वाढू शकतो ही लोकप्रिय समज खूपच कमी वजनाची आहे .

• सुरुवातीच्या टप्प्यातील स्तनाचा कर्करोग परत येणार नाही

        सुरुवातीच्या टप्प्यातील कर्करोग असा आहे जेथे कर्करोग स्तनाच्या ऊती आणि लिम्फ नोड्सच्या पलीकडे पसरलेला नाही. स्तनाचा कर्करोग हा सर्वात जास्त उपचार करण्यायोग्य बिंदू आहे. त्यामुळे हा प्रारंभिक अवस्थेतील स्तनाचा कर्करोग परत येण्याची शक्यता नसली तरी देखील त्याची पुनरावृत्ती होण्याचा धोका नेहमीच असतो. 

           आणखी एक कायमचा समज असा आहे की जर 5 वर्षांनंतर स्तनाचा कर्करोग परत आला नाही तर तो परत येणार नाही. यशस्वी उपचारानंतर 2-5 वर्षांनी रुग्णांना सर्वाधिक धोका असला तरी देखील स्तनाचा कर्करोगाची अनेक दशकांनंतर देखील पुनरावृत्ती होऊ शकते. स्तनाच्या ऊतीकडे परत येण्याबरोबरच मूळ कर्करोगाचा शोध लागलेल्या ठिकाणाजवळील फुफ्फुस, हाडे आणि इतर ऊतींमध्ये देखील ते पुनरावृत्ती होऊ शकते. 

• केवळ महिलांनाच स्तनाचा कर्करोग होतो पुरुषांना कर्करोग होत नाही.

          जरी पुरुषांमध्ये स्तनाचा कर्करोग नक्कीच कमी प्रमाणात आढळतो तरी देखील तो पुरुषांच्या स्तनाच्या ऊतींवर परिणाम करू शकतो. हे 60 वर्षांपेक्षा जास्त वयाच्या पुरुषांमध्ये अधिक सामान्य असले तरी देखील ते तरुण पुरुषांना देखील प्रभावित करू शकते. यूकेच्या एका सर्वे नुसार दरवर्षी अंदाजे 370 पुरुषांना स्तनाच्या कर्करोगाचे निदान होते.

        जर तुम्ही पुरुष असाल आणि तुमच्या स्तनाच्या ऊतीमध्ये ढेकूळ दिसून येत असेल, स्तनाग्रातून स्त्राव होत असेल किंवा पुरुष आणि स्त्रियांमध्ये स्तनाच्या कर्करोगाचा दीर्घकाळचा कौटुंबिक इतिहास असेल तर तपासण्यासाठी शक्य तितक्या लवकर तुमच्या वैद्यकीय सल्लागाराशी सम्पर्क साधावे.

       पुष्कळ पुरुषांना टेस्टिक्युलर कॅन्सरची चिन्हे नियमितपणे तपासण्याचे महत्त्व समजते परंतु काही लोक त्यांच्या स्तनाच्या ऊतींची तपासणी करत असतात. तुम्ही देखील याची तपासणी करून बघा आणि आपल्या स्वत: ची काळजी घेण्याच्या प्रक्रियेमध्ये समाविष्ट करा विशेषत: जसजसे तुमचे वय वाढेल तस तसा स्तनाच्या कर्करोगाचा धोका देखील वाढत जातो.     

Conclusion

        तर मित्रांनो आम्ही तुम्हाला स्तनाच्या कर्करोगाविषयी ७ सामान्य गैरसमज या Blog च्या माध्यमातून स्तनाच्या कर्करोगाबद्दल समाजात जे काही गैरसमज पसरलेले आहेत त्याबद्दल समीक्षा करून त्याबद्दलची वस्तुस्थिती तुमच्यासमोर मांडण्याचा पुरेपूर प्रयत्न केलेला आहे. तुम्हाला देखील स्तनाचा कर्करोग असल्याची शंका असेल तर कुठल्याही गैरसमज ला बळी न पडता वैद्यकीय सल्लागारांच्या योग्य सल्ला नक्कीच घ्या ही नम्र विनंती.   

 डॉ. सुमित शाह हे पुणे येथील प्रोलाइफ कैंसर सेंटर एंड रिसर्च इंस्टीट्यूटचे संस्थापक आहेत. त्यांनी 20,000 पेक्षा अधिक कर्करोगींचा उपचार केलेला आहे. डॉ. सुमित शाह हे स्तन कर्करोगाच्या (Breast Cancer )उपचारातील अनुभवी सर्जन आहेत. त्यांच्याकडे स्तन कर्करोगाच्या गंभीर प्रकरणांच्या व्यवस्थापनाचा व्यापक अनुभव आहे. यामुळे, जर आपल्याला किंवा आपल्या परिवारातील कोणत्याही महिलेला स्तन कर्करोगाच्या उपचाराची गरज असेल, तर डॉ. सुमित शाह ह्यांच्याकडे सल्ला घेणे उपयुक्त असेल.